De wet hergebruik van overheidsinformatie (Who) verplicht gemeenten om op verzoek overheidsinformatie als open data beschikbaar te stellen voor hergebruik. Dat hergebruik kan zowel maatschappelijke als commerciële doelstellingen hebben.
Belang van deze ontwikkeling
In principe zijn gemeenten verplicht om te voldoen aan verzoeken op basis van de Who en om de in dat kader gevraagde informatie als open data beschikbaar te stellen.
De Who geeft uitvoering aan de Europese PSI-richtlijn. Omdat deze richtlijn in 2019 is herzien, hetgeen heeft geleid tot een nieuwe Europese Open Data Richtlijn, onderzoekt VNG Realisatie wat de gevolgen hiervan zijn voor gemeenten. Dit onderzoek wordt naar verwachting in het voorjaar van 2020 gepubliceerd.
De achtergrond van deze regelgeving wordt gevormd door de snelle ontwikkelingen en vooral het nog onbenutte potentieel van data in de vorm van big data-analyse en artificiële intelligentie. Daardoor dreigen de sociale en economisch kansen die hergebruik van publieke data biedt te worden gemist.
Veel gemeenten stellen hun data al actief openbaar beschikbaar. Neem bijvoorbeeld eens een kijkje op de open dataportalen van de gemeenten Amsterdam, Arnhem, Nijmegen of Rotterdam
Gemeenten zijn verplicht om de gevraagde informatie bij voorkeur digitaal en in een open en machineleesbare vorm aan te leveren, inclusief metagegevens. Daarbij moeten de gegevens voldoen aan formele open standaarden. Gemeenten mogen voor de verstrekking niet meer dan de marginale kosten rekenen. Gemeenten zijn niet verplicht om de gegevens ongevraagd actief openbaar te maken, maar dit is wel toegestaan. In 2018 publiceerde de VNG een handreiking over de wet voor gemeenten. In 2016 publiceerde het ministerie van Binnenlandse Zaken een handleiding Wet hergebruik van overheidsinformatie.
Aanvullende informatie
In 2019 is de Europese Open Data Richtlijn vastgesteld. Deze richtlijn vormt een herziening van de eerdere richtlijnen. Aanleiding voor de herziening was volgens de Europese Commissie dat de richtlijnen uit 2003 en 2013 de snelle ontwikkeling van datagebruik en artificiële intelligentie niet konden bijhouden. Daarom is de reikwijdte van de richtlijn uitgebreid naar publieke informatie van overheidsbedrijven en naar onderzoeksdata. De richtlijn bevat ook bepalingen over het beschikbaar stellen van dynamische data, het gebruik van Application Program Interfaces (API’s) en het vaststellen van een Europese lijst met high value datasets. In de richtlijn worden ook de mogelijkheden om meer dan marginale kosten in rekening te brengen beperkt en de regels over exclusieve overeenkomsten aangescherpt.
Fases
Mijlpalen
Beleidskader
In opdracht van het ministerie van BZK en de VNG voert VNG Realisatie momenteel een impactanalyse uit naar de gevolgen van de herziening van de Who. De analyse brengt in kaart hoe gemeenten uitvoering kunnen geven aan de gewijzigde regelgeving en welke middelen zij daarvoor nodig hebben. Dit onderzoek wordt naar verwachting in het voorjaar van 2020 afgerond.