Overheidsinformatie is met een bepaald doel geproduceerd (gecreëerd, verzameld, vermenigvuldigd of verspreid), namelijk ter vervulling van de publieke taak van een bepaalde instelling. Deze informatie mag worden gebruikt door natuurlijke personen of rechtspersonen voor commerciële of niet-commerciële doeleinden, anders dan het oorspronkelijke doel. Dat heet “hergebruik van overheidsinformatie”.
Belang van deze ontwikkeling
Gemeenten dienen in beginsel te voldoen aan verzoeken op basis van de Wet hergebruik van overheidsinformatie (Who). Ze stellen overheidsinformatie verplicht voor hergebruik (digitaal) beschikbaar.
De herbruikbare informatie die gemeenten beschikbaar stellen dient digitaal in een open en machinaal leesbaar formaat te worden aangeleverd, samen met metagegevens en waarbij formaat en metagegevens voldoen aan formele open standaarden.
Ook de gemeente Arnhem heeft veel data. Data dat met publiek geld is betaald en waar op dit moment alleen de gemeente zelf gebruik van maakt terwijl derden hier geweldige innovaties mee zouden kunnen realiseren. Denk aan het inzichtelijk maken van aantal beschikbare parkeerplaatsen in de binnenstad, de beoordelingen van basisscholen, het stemgedrag van raadsleden, etc. Simon Does, CIO van de gemeente Arnhem, heeft de ambitie om samen met ondernemers te kijken hoe we met deze open data de stad Arnhem mooier, leefbaarder, aantrekkelijker te maken. Daarvoor heeft de gemeente Arnhem de website opendata.arnhem.nl gelanceerd.
De Wet hergebruik van overheidsinformatie trad in juli 2015 in werking. De wet zorgt voor vier grote veranderingen waarmee gemeenten rekening dienen te houden:
- De reikwijdte van het hergebruik van informatie is vergroot:
- De hergebruikregels zijn vanaf nu ook van toepassing op musea, bibliotheken (inclusief universiteitsbibliotheken) en archieven. De keuzevrijheid om hergebruik al dan niet toe te staan, vervalt. Een verzoek om hergebruik moet worden ingewilligd, tenzij sprake is van één van de limitatief omschreven uitzonderingen. De informatie moet openbaar zijn, er mogen geen intellectuele eigendomsrechten van derden op rusten en verstrekking van de informatie mag niet in strijd zijn met de bescherming van persoonsgegevens.
- Voor het verstrekken van de informatie mogen niet meer dan marginale kosten worden gevraagd. Culturele instellingen en instellingen die afhankelijk zijn van inkomsten uit verstrekking mogen meer kosten in rekening brengen om te voorkomen dat ze door de verstrekking van informatie in financiële problemen komen.
- Alle documenten moeten zoveel mogelijk machine leesbaar en in open formaat beschikbaar worden gesteld.
In de wet staan randvoorwaarden rond het hergebruik van overheidsinformatie. In tegenstelling tot het wetsvoorstel open overheid verplicht de wet niet tot tot het actief beschikbaar stellen van informatie, maar het mag natuurlijk wel.
De Wet hergebruik van overheidsinformatie sluit bepaalde onderwerpen uit:
- Informatie van publieke omroepen
- Informatie van onderwijs- en onderzoeksinstellingen
- Informatie van andere culturele instellingen dan musea, bibliotheken en archieven
- Gedeelten van documenten die alleen logo’s, wapens of insignes bevatten
- Voor musea en bibliotheken gelden afwijkende regels. Onder meer vanwege bijvoorbeeld de kwetsbaarheid van documenten.
Aanvullende informatie
De wet verwijst naar ‘met een publieke taak belaste instellingen’. Dat is de omzetting in nationaal recht van wat in Europese richtlijnen is omschreven als een ‘openbaar lichaam’. Op grond van deze richtlijnen zien we als een openbaar lichaam:
- de staat;
- zijn territoriale lichamen;
- publiekrechtelijke instellingen;
- verenigingen gevormd door een of meer van deze lichamen of een of meer van deze publiekrechtelijke instellingen.
Onder publiekrechtelijke instellingen verstaan we rechtspersonen opgericht met het specifieke doel te voorzien in behoeften van algemeen belang die niet van industriële of commerciële aard zijn, en waarvan een van de onderstaande opties van toepassing is:
- De activiteiten in hoofdzaak door de staat of zijn territoriale lichamen of andere publiekrechtelijke instellingen worden gefinancierd;
- Het beheer is onderworpen aan toezicht door de staat/ territoriale lichamen;
- De leden van het bestuursorgaan, het leidinggevend orgaan of het toezichthoudend orgaan worden voor meer dan de helft door de staat, zijn territoriale lichamen of andere publiekrechtelijke instellingen aangewezen.